 |
| Prosés pangwangunan jalur KA Bandung-Rancaékék- Jatinangor-Tanjungsari (12 km), tanggal 23 Pébruari 1918. |
Dina mangsa pamaréntahan Walanda awal abad
ka-20, KA gedé pisan fungsina pikeun kahirupan pamaréntah jeung masarakatna,
hususna di Tatar Priangan. Lian ti jadi alat transfortasi nu panggancangna dina
alam harita, ogé mangrupa alat angkut hasil perkebunan (entéh, kopi, kina,
jeung karét), alat integrasi ékonomi, jeung atraksi wisata lokal pikeun
masarakat pagunungan. Kapan nyaba ka dayeuh (Bandung) bari numpak KA nu masih langka tur anéh téh,
hiji pelesiran utama .
Ku mekarna
kaayaan Kota Bandung minangka puseur pamaréntahan tur jadi tujuan utama pikeun
wisatawan Eropa jeung pribumi, dina mangsa pamaréntahan Meneer B. Coops salaku
walikota (1917-1928), Bandung terus ngahangkeutkeun pangwangunan. Pangpangna, pikeun ngalancarkeun hubungan
ka suklak-siklukna séntra hasil perkebunan (Cultuur Onderneming). Di antarana ngawangun jalur KA Bandung-Rancaékék-Jatinangor-Tanjungsari/12
km (23 Pébruari 1918), Bandung-Kiaracondong-Soréang/29 km (Pébruari 1921),
Bandung-Kopo-Ciwidey/40,396 km (18 Maret 1921), Bandung-Citeureup-Majalaya (6
Juni 1919), jeung Citeureup-Banjaran-Pangaléngan (18 Maret 1921).
Ku ayana ieu jalur, jlug-jleg
gudang-gudang tempat neundeun hasil perkebunan; gudang di Cibangkong,
Cikudapateuh, Kosambi, Kiaracondong, Braga, Pasirkaliki, Jln.Industri, Ciroyom,
jeung Andir. Di wewengkon luareun Bandung gé diwangun jalur KA, saperti jalur Cibatu-Garut-Cikajang/50
km (1889), Banjar-Pangandaran-Cijulang/80 km (1918), jeung Kadipatén-Cirebon/47
km (1901).
KA nu digunakeunna nelah disebut “Si
Gombar” (lokomotif pikeun jalur pagunungan/Berglijn
Locomoteif nu modéren dina séri “D.D”, boga 8 roda badag, produksi 1924, tur
kapasitas gerbongna lega) jeung “Si
Kuik” (lokomotif seri B5100-an nu ilahar
dipaké pikeun jalur datar, bentukna leuwih leutik), ngindung kana sorana mun
pareng maju disada. Ngaluarkeun kelun haseup hideung tina corobong lok tur kapireng
aweuhan hatong minangka kelaksonna.
Pikeun narékahan jalur pagunungan nu
nanjak-mudun sarta pungkal-péngkol, taun 1927, Java Staats Spoorwegen
gé ngadatangkeun deui 30 lokomotif uap
séri CC5001, nu langsung dipesen ti sawatara pabrik di Eropa, seperti Werkspoor (Walanda) jeung Schweizerische Lokomotiv-und Maschinenfabrik
(Swiss). Lokomotif séri CC5001 mampuh ngangkut 1.300 ton kalawan waktu perjalann 55km/h.
Panumpangna tartib, da puguh karcisna gé
saréana pangdiukan, teu rimbil nepi kana hateup KA kawas kiwari. Lamun aya
panumpang kapanggih teu meuli karcis péron, komo kapanggihna di tengah jalan,
teu asa-asa didengda tur baris diturunkeun di setasion pangeureunan (halteu)
munggaran—kitu sotéh mun méré duit (supplitie)
tambahan di perjalanan. Tapi, upama teu kitu, leuwih beuratna baris nyanghareupan
“hamba wet” (hukuman).
Dina catetan Walanda taun 1884, jumlah
panumpang munggaran di Kota Bandung salila sataun 32.000 urang tur jumlah
angkutan barang 9.250 ton. Tilu puluh taun ti harita (1914), jumlah
panumpang/taun 1.307.000 urang tur jumlah angkutan barang 244.700 ton. Jumlah
éta téh terus undak saban taunna. Saterusna, sanggeus Jepang datang ngawasa, réa
jalur nu diburak. Erélna dikakat. Sabagian dibawa ka Tokyo, sabagian deui
dibawa ka Banten Kidul dijieun deui jalur KA Saketi-Bayah, pikeun ngakut
batubara. Katambah, réana ‘penjarahan’ erél karéta nalika krisis monétér.
Kaayaan Kiwari
KIWARI, nu masih kénéh ajég kari sawatara ruruntuk
wangunan setasion, halteu, sasak, jeung erélna nu terus kakubur padumukan. Tayana
instansi pamaréntahan jeung masarakat nu boga raga katineung pikeun ngariksana,
ieu titinggal sajarah téh beuki lila mah beuki ropoh ku kakolotan, ajur ku
umur. Antukna, anak incu téh baris meunang dongéngna wungkul, nu saukur ngalangkang
dina implengan, tanpa mikanyaho jirimna kawas kumaha.
Kungsi éta gé Gubernur Jabar Ahmad
Heryawan, dina taun 2009, nyarita rék ngarévitalisasi jeung ngaaktifkeun deui
unggal jalur KA antar daérah di Jabar. Tujuanna, lian ti narékahan macét, tapi
ogé pikeun study historis wisata. Di
antarana ngaktifkeun jalur KA Sukabumi-Cianjur-Padalarang, Sukabumi-Bogor, Cirebon-Kadipatén,
Rancaékék-Jatinangor-Tanjungsari, Bandung-Citeureup-Majalaya, jeung Bandung-Soréang-Ciwidey.
Malah cenah rék tutas taun 2010 rarancangna mah. Tapi, weléh tepi ka kiwari taya jujutanana. Tina sakitu rarancang téh, nu aktif deui
ngan hiji, nyaéta jalur Sukabumi-Bogor.
Nyambung ka:
Nyungsi Karéta Api ti Bihari ka Kiwari (Bagéan 3)
Bagéan saméméhna:
Nyungsi Karéta Api ti Bihari ka Kiwari (Bagéan 1)
 - Ari Andriansyah){kind=link}
0 Komentar