 |
| Nunggu KA di Halteu Cinunuk, Kecamatan Wanaraja (1978), nunggu KA jurusan Cibatu-Garut. |
JALUR KA Cibatu-Garut-Cikajang (50 km)
diwangun taun 1889. Harita, ieu setasion jadi kabutuh utama transportasi
masarakat Garut. Puseur karaméan lumangsung di setasion Garut. Lantaran
lokasina stratégis, manjang ti péngkolan (Jl.Ahmad Yani), ka hujung Jl.Kenari (Veteran),
nepi ka nikung ka Jl.Bank. Katambah, posisina anggang ka terminal beus jeung
pangkalan oplét, nu ngebat ti wates panto KA Jl.Melati (Pramuka), tug ka
tikungan Jl.Guntur.
Kungsi taun 1945, ti setasion Cikajang rék
diteruskeun ka Pamengpeuk, tapi kahalang ku gurawésna jungkrang pagunungan Batu
Tumpang, Cikajang. Éta isu gé muncul deui tanggal 18 Maret 1994, tapi weléh
taya juntrungna.
KA nu dina sapoé perjalananna 5 rit
téh—saritna méakeun waktu 1,5 jam—nungtut ngeprul paromanna. Nya, taun 1955 teu
digunakeun deui ngakut penumpang, malah dipaké ngakut BBM pikeun PTG (Pabrik
Tenun Garut), tur sababaraha kali ganti jadi lokomotif désel. Tapi, angot kalah
teu bisa ngayonan tanjakan teu cara waktu maké batubara.
Mesinna terus ropoh. Hateupna balocor. Malah
majuna gé halon pisan, bisa kasusul ku léngkah jelema. Komo sanggeus kajadian
Galunggung bitu 1982, beuki parna pisan. Nepi ka ditutupna ieu jalur KA. Kitu
deui nasib 10 halteu trayék Cibatu-Garut jeung 7 halteu Garut-Cikajang,
ngabigeu tan pangeusi. Ti mimiti halteu Pasirjéngkol, Cimaragas, Wanaraja,
Cinunuk, Cibolérang, Pasiruncal, Sukaramé, tug ka setasion Garut. Sarua jeung
sepina kaayaan di halteu Pamoyanan, Cirengit, Kamojang, Cibodas, Bayongbong,
Cidatar, Cisurupan, tug ka Cikajang.
(5) Jalur KA
Banjar-Pangandaran-Cijulang
JALUR KA Banjar-Pangandaran-Cijulang (80
km) diwangun taun 1918, tur mimiti digunakeun tanggal 1 Januari 1921. Jalurna diwangun 2 rintakan, mimiti Banjar-Pangandaran (60 km), laju
Pangandaran-Cijulang (20 km). Ku pamaréntah Hindia Walanda, ieu jalur dipaké
pikeun keperluan militér (ngajaga téritorial wilayah pakidulan Jabar), ngakut hasil
perkebunan utamana kopra, sarta jalur wisata pikeun wisatawan Eropa lantaran pemandanganna
nu kawilang éndah—fanorama padésaan, pagunungan, jeung basisir Pangandaran.
Jalurna kawilang hara-haraeun, da puguh
nyukang lewang, ngaléngkahan biwir jungkrang, jeung mobok gunung pikeun
torowongan. Di Jabar, lian ti torowongan Lampegan (Jalur KA Batavia-Buitenzorg-Cianjur-Bandung) jeung
torowongan Sasak Saat (Jalur KA Bandung-Batavia liwat Cikampék), di dieu aya 3
torowongan nu salasahijina pangpanjangna di Pulo Jawa, diwangun taun 1918.
Nyaéta torowongan nu dibéré ngaran Prins Henrik Tunnel (salaki Ratu Wihelmina, walanda)/100 m, Prins Juliana Tunnel/250 m, jeung Koningin Wihelmina/1,1 km. Ngagunakeun lokomotif seri D 301 jeung BB 300. Ngaliwatan sababaraha setasion leutik di Banjarsari, Ciputrapinggan, Padahérang, Kalipucang, Pangandaran, Sukaresik, Cibenda, Parigi, jeung Cijulang.
Ahirna,
jalurna ditutup, taun 1984 jalur Pangandaran-Cijulang ditutup, disusul taun
1986 jalur Banjar-Pangandaran. Lantaran réa infrastruktur erél nu ruksak parna,
jeung teu mampuh ngayonan okupansi angkutan darat séjén nu harita mimiti murba.
Kungsi taun 1996 pamaréntah méré waragad pikeun ngaktifkeun deui, tapi kaburu
krisis monétér tur réa sasak nu kudu dirévitalisasi alatan kontur taneuhna nu
teu cicing. Kiwari kari erélna nu nungtut béak dicabutan, tur sawatara sasakna
nu masih ajeg (sasak KA Ciseel jeung nu panjangna kira-kira 1.000 m, di dieu
bisa katangén panorama Sagaraanakan lebah Muhara Citanduy jeung siluet Pulo Nusakambangan).
(6) Jalur Kadipatén-Cirebon
JALUR KA Kadipatén-Cirebon (47 km)
diwangun ku pausahaan Walanda, Semarang-Cirebon
Stoomtram Maastschappij (SCS), taun 1901. Ieu jalur lian ti dipaké ngakut
penumpang, nu utamana mah dipaké ngakut produksi gula ti 48 Pabri Gula (PG)/Suiker Fabriek jeung Pabrik
Sepirtus dan Arak (PSA). Ngaliwatan 8 setasion leutik (halteu Kasokandel,
Jatiwangi, Bongas, Ciwaringin, Palimanan, Jamblang, Pasalaran, setasion
Cirebon). Kungsi rék disambungkeun jeung jalur Rancaékék-Jatinangor-Tanjungsari,
tapi kahalang kaayaan géografi ku réana jungkrang.
Di antara jalur KA di Jabar, ieu jalur nu
pangréana lintasan erél, sakaligus kaasup jalur nu erélna pangréana béak
dikakat jeung karuag. Lintasan badag dipaké ngakut penumpang, sedeng lintasan
leutikna dipaké ngakut tiwu. KA badag ngagunakeun erél ukuran standar (1.067
mm), kalawan jalur setasion Kadipatén-Palabuan Cirebon-setasion Kejaksaan. Erél
ukuran leutik (600 mm) husus dipaké ngakut tiwu di sawatara PG nu sumebar di
perkebunan tiwu—ku masarakat di dinya disebutna jalur ‘gotrok’.
Ngagunakeun 4-6 gerbong nu ditarik ku
lokomotif uap séri B (digerakeun dua pasang roda utama), gerbong séri C kelas
III/ékonomi (ngakut penumpang), gerbong séri M (pikeun padagang nu rék miang ka
pasar), jeung gerbong séri G (ngakut barang jeung gula). Lilana perjalanan
kira-kira 3 jam; ti Kadipatén miang jam 05.00, 13.00, sarta 16.00 WIB, kitu ogé
bédana waktu mulangna ti Cirebon, kalawan ongkos Rp 200/urang (1975).
Ieu jalur
’gotrok’ téh mungkas riwayatna taun 1980-an. Alatan réana PG nu balangkrut,
jeung erélna nungtut kakubur wangunan tur béak dikakat dipaké pakakas-pakarang.
Kari sawatara sasak nu tohaga kénéh téh, karimun ku jujukutan (Cideres,
Cibolérang, Palasah, jeung Ciwaringin).
***
Bagéan saméméhna:
Nyungsi Karéta Api ti Bihari ka Kiwari (Bagéan 1)
Nyungsi Karéta Api ti Bihari ka Kiwari (Bagéan 2)
Nyungsi Karéta Api ti Bihari ka Kiwari (Bagéan 3)
Nyungsi Karéta Api ti Bihari ka Kiwari (Bagéan 4)
 - Ari Andriansyah){kind=link}
0 Komentar